INDI- Kur u publikua raporti paraprak mbi rrëzimin e avionit të fluturimit 171 të Air India, i cili vrau 260 persona në qershor, shumë shpresonin se do të sillte njëfarë sqarimi mbi atë se çfarë kishte ndodhur. Në vend të kësaj, raporti 15-faqësh nxiti më tej spekulimet. Sepse, pavarësisht tonit të matur të raportit, një detaj vazhdon të konfuzojë hetuesit, analistët e aviacionit dhe publikun njësoj.
Pak sekonda pas ngritjes, të dy çelësat e kontrollit të karburantit në Boeing 787, 12-vjeçar u zhvendosën papritur në pozicionin “ndërprerës”, duke ndërprerë furnizimin me karburant të motorëve dhe duke shkaktuar humbje totale të energjisë, një hap që normalisht bëhet vetëm pas uljes.
Regjistrimi i zërit në kabinën e pilotit tregon një pilot duke e pyetur tjetrin pse "e ndërpreu", të cilit personi i përgjigjet se nuk e bëri. Regjistrimi nuk sqaron se kush tha çfarë. Në kohën e ngritjes, bashkëpiloti po e fluturonte avionin ndërsa kapiteni po monitoronte.
Çelësat u rikthyen në pozicionin e tyre normal gjatë fluturimit, duke aktivizuar ndezjen automatike të motorit. Në kohën e rrëzimit, njëri motor po rifitonte shtytjen ndërsa tjetri ishte ndezur përsëri, por ende nuk e kishte rikuperuar fuqinë. Aeroplani qëndroi në ajër për më pak se një minutë përpara se të rrëzohej në një lagje në qytetin perëndimor indian të Ahmedabadit.
Që nga raporti paraprak kanë dalë disa teori spekulative, ndërsa një raport i plotë pritet brenda një viti ose më shumë. Agjencia e lajmeve Wall Street Journal dhe Reuters kanë raportuar se detajet e reja në hetimin e rrëzimit të Air India muajin e kaluar po e zhvendosin fokusin te piloti i lartë në kabinën e pilotit. Gazeta italiane Corriere della Sera pretendoi se burimet e saj u kishin thënë atyre se oficeri i parë e kishte pyetur vazhdimisht kapitenin pse ai i kishte fikur motorët.
Sumeet Sabharwal, 56 vjeç, ishte kapiteni i fluturimit, ndërsa Clive Kunder, 32 vjeç, ishte bashkëpiloti që po fluturonte aeroplanin. Së bashku, të dy pilotët kishin më shumë se 19,000 orë përvojë fluturimi, pothuajse gjysma e së cilës në Boeing 787. Të dy kishin kaluar të gjitha kontrollet shëndetësore para fluturimit para rrëzimit. Kuptohet, vala e rrjedhjeve spekulative të informacionit i ka tronditur hetuesit dhe i ka zemëruar pilotët indianë.
Ndërsa teoritë qarkullojnë rreth rrëzimit të Air India, detajet kryesore mbeten të panjohura, të cilat ende nuk dihen. Javën e kaluar, Byroja Indiane e Hetimit të Aksidenteve të Avionëve (AAIB), hetuesi kryesor, deklaroi në një njoftim se "disa media ndërkombëtare po përpiqen vazhdimisht të nxjerrin përfundime përmes raportimeve selektive dhe të paverifikuara ". Ajo i përshkroi këto "veprime [si] të papërgjegjshme, veçanërisht ndërsa hetimi është ende në vazhdim".
Jennifer Homendy, kryetare e Bordit Kombëtar të Sigurisë së Transportit (NTSB) të SHBA-së, i cili po ndihmon hetimin, tha në X se raportet e medias ishin të parakohshme dhe spekulative dhe se"hetimet e kësaj tragjedia kërkojnë kohë. Në Indi, Shoqata Indiane e Pilotëve Tregtarë e dënoi nxitimin për të fajësuar ekuipazhin si "të pamatur" dhe "thellësisht të pandjeshëm", duke kërkuar përmbajtje deri në publikimin e raportit përfundimtar.
Sam Thomas, kreu i Shoqatës së Pilotëve të Linjave Ajrore të Indisë (ALPA India), i tha BBC-së se "spekulimet kanë triumfuar mbi transparencën", duke theksuar nevojën për të shqyrtuar historinë dhe dokumentacionin e mirëmbajtjes së avionit së bashku me të dhënat e regjistruesit të zërit në kabinën e pilotit. Në zemër të polemikave është regjistrimi i shkurtër i kabinës së avionit në raport - transkripti i plotë, që pritet në raportin përfundimtar, duhet të hedhë dritë më të qartë mbi atë që ndodhi vërtet.
Një hetues aksidentesh ajrore me bazë në Kanada, i cili preferoi të mbetej anonim, tha se fragmenti i bisedës në raport paraqet disa mundësi. Për shembull, "nëse piloti 'B' ishte ai që i operonte çelësat - dhe e bënte këtë pa dashje ose pa vetëdije - është e kuptueshme që ata më vonë do ta mohonin se e kishin bërë këtë", tha hetuesi.
"Por nëse piloti 'A' i ka përdorur çelësat me qëllim dhe me qëllim, ai mund ta ketë bërë pyetjen duke e ditur shumë mirë se regjistruesi i zërit në kabinën e pilotit do të shqyrtohej me kujdes, dhe me qëllim që të shmangte vëmendjen dhe të identifikohej si personi përgjegjës."
"Edhe nëse AAIB është përfundimisht në gjendje të përcaktojë se kush tha çfarë, kjo nuk i përgjigjet në mënyrë vendimtare pyetjes 'Kush e fiku karburantin?'".
"Mund të mos e dimë kurrë përgjigjen e kësaj pyetjeje."
Hetuesit thanë se, ndërsa dukej se kishte prova të forta se çelësat e karburantit ishin fikur manualisht, është ende e rëndësishme të mbash "mendje të hapur".
Një defekt në sistemin e Kontrollit të Plotë Dixhital të Motorrit (FADEC) të aeroplanit, i cili monitoron shëndetin dhe performancën e motorit, mund të shkaktojë, në teori, një fikje automatike nëse merr sinjale të rreme nga sensorët, sugjerojnë disa pilotë.
Megjithatë, nëse thirrja e pilotit - "pse e ndërpretë [karburantin]?" - erdhi pasi çelësat u zhvendosën në ndërprerje (siç është vënë re në raportin paraprak), kjo do ta minonte atë teori. Raporti përfundimtar ka të ngjarë të përfshijë dialog me kohë të shënuar dhe një analizë të detajuar të të dhënave të motorit për ta sqaruar këtë. Spekulimet janë nxitur më pak nga kush tha çfarë, dhe më shumë nga ajo që nuk u tha.
Raporti paraprak nuk e përfshiu transkriptin e plotë të regjistruesit të zërit të kabinës së pilotit (CVR), duke zbuluar vetëm një rresht të vetëm domethënës nga momentet e fundit.
Ky zbulim selektiv ka ngritur pyetje: a ishte ekipi hetimor i sigurt për identitetin e folësve, por zgjodhi t’i mbante të fshehtë të tjerët për shkak të ndjeshmërisë? Apo janë ende të pasigurt se zërat e kujt po dëgjonin dhe u duhej më shumë kohë për të hetuar plotësisht çështjen përpara se të publikonin ndonjë përfundim?
Peter Goelz, ish-drejtor menaxhues i NTSB-së, thotë se AAIB duhet të publikojë një transkript të regjistruesit të zërit me zërat e pilotëve të identifikuar.
"Nëse ndonjë keqfunksionim do të fillonte gjatë ngritjes, ai do të regjistrohej në Regjistruesin e të Dhënave të Fluturimit (FDR) dhe ka të ngjarë të kishte shkaktuar alarme në sistemin e menaxhimit të fluturimit - alarme që ekuipazhi pothuajse me siguri do t'i kishte vënë re dhe, më e rëndësishmja, do t'i kishte diskutuar."
Hetuesit po bëjnë thirrje për përmbajtje në nxjerrjen e përfundimeve.
"Duhet të jemi të kujdesshëm sepse është e lehtë të supozohet se nëse çelësat janë fikur, kjo duhet të nënkuptojë veprim të qëllimshëm - gabim pilot, vetëvrasje ose diçka tjetër. Dhe kjo është një rrugë e rrezikshme për të ndjekur me informacionin e kufizuar që kemi", tha për BBC-në Shawn Pruchnicki, një ish-hetues aksidentesh ajrore dhe ekspert i aviacionit në Universitetin Shtetëror të Ohajos.
Në të njëjtën kohë, teoritë alternative vazhdojnë të qarkullojnë. Gazetat indiane, përfshirë Indian Express, vunë në dukje një zjarr të mundshëm elektrik në pjesën e pasme si një fokus kryesor. Por raporti paraprak e bën të qartë: motorët u fikën sepse të dy çelësat e karburantit u zhvendosën në pozicionin e ndërprerjes - një fakt i mbështetur nga të dhënat e regjistruesit. Nëse ka ndodhur një zjarr në pjesën e pasme, ka të ngjarë të ketë ndodhur pas përplasjes, i shkaktuar nga karburanti i derdhur ose bateritë e dëmtuara, tha një hetues i pavarur.
Javën e kaluar, kreu i AAIB-së, GVG Yugandhar, theksoi se raporti paraprak synon të "japë informacion në lidhje me 'ÇFARË' ka ndodhur".
"Është shumë herët për përfundime të sakta", tha ai, duke theksuar se hetimi është duke vazhduar dhe raporti përfundimtar do të identifikojë "shkaqet rrënjësore dhe rekomandimet". Ai gjithashtu u zotua të ndajë përditësime mbi "çështjet teknike ose me interes publik" sapo ato të lindin.
Duke përmbledhur, z. Pruchnicki tha se hetimi "përmblidhet në dy mundësi - ose veprim i qëllimshëm ose konfuzion, ose një problem që lidhet me automatizimin".
"Raporti nuk nxitohet të fajësojë gabimin apo qëllimin njerëzor; nuk ka prova se është bërë qëllimisht", shtoi ai. Me fjalë të tjera, pa asnjë dyshim, vetëm një pritje e shqetësuar për përgjigje që mund të mos dalin kurrë plotësisht. /BBC
