EKUADOR- Presidenti ekuadoras, Daniel Noboa, ka kaluar një muaj të tërë, duke i mbijetuar jo një, jo dy, por tre atentateve të dyshuara për vrasje, e fundit prej të cilave me sa duket përfshinte dhurata me reçel dhe çokollatë të përziera me kimikate helmuese.
Presidenti e bëri këtë deklaratë për Fernando del Rincon të CNN të enjten, duke thënë se dhuratat kishin përmbajtje “përqendrime shumë të larta” të tre kimikateve, “dhe ishte praktikisht e pamundur që këto të ishin të pranishme së bashku në ato nivele”, përveç nëse dhuratat ishin spërkatur me substancë të fortë kimike.
Kjo vjen vetëm disa javë pas një tjetër atentati të dyshuar, kur një turmë që hidhte gurë rrethoi makinën e Noboas ndërsa ai udhëtonte për në një takim në provincën Cañar. Shenja plumbash u gjetën më vonë në automjet, sipas ministres së energjisë Ines Manzano, ndërsa ditë më parë, sipas Noboas, një turmë tjetër hodhi kokteje Molotov dhe raketa të bëra vetë drejt automjetit të tij .
Ndërsa disa kritikë janë skeptikë ndaj pretendimeve për shkak të mungesës së provave të disponueshme publikisht - duke sugjeruar në vend të kësaj se ato kanë për qëllim të shpërqendrojnë vëmendjen nga pakënaqësia në rritje e publikut dhe protestat kundër qeverisë së Noboas, presidenti këmbënguli për CNN se kërcënimi ishte real.
“Nuk ishin vetëm shkopinj dhe gurë. Kishte raketa të bëra në shtëpi, kokteje Molotovi, predha që mund të të vrisnin ende… dhe nga lart, ata hodhën gurë në xhamin e përparmë dhe kapakun e motorit të makinës. Nëse një nga këto raketa të bëra në shtëpi të godet në gjoks ose në kokë, do të të vrasë.”, tha Noboa.
Noboa, trashëgimtari 37-vjeçar i një perandorie bananeje dhe një prej pasurive më të mëdha të Ekuadorit, fitoi mandatin e tij të parë të plotë në detyrë këtë vit me premtimin për të shtypur "narkoterroristët" që e shndërruan vendin e tij nga një vend paqeje në shtëpinë e niveleve më të larta të vrasjeve në Amerikën Latine.
Që atëherë, ai është mbështetur në qasjen e një njeriu të fortë dhe axhendën e ashpër ndaj krimit që e bëri kaq popullor me votuesit në mandatin e tij të parë, duke e vënë në shënjestër të grupeve të fuqishme kriminale.
Por nuk janë vetëm ato rrjete kriminale që janë kthyer kundër Noboas. Me rritjen e përsëritur të normave të vrasjeve dhe rritjen e pakënaqësisë për çështje ekonomike, siç është çmimi i naftës, Noboa po përjeton rënie të mbështetjes së dikurshme. Në shkurt të vitit 2024, 81% e ekuadorasve e miratuan atë, sipas firmës lokale të sondazheve Cedatos. Kjo shifër që atëherë ka rënë në rreth 50%.
Në Ekuador, ku presidentët kanë tendencë të jenë “shumë, shumë jopopullorë”, sipas Laura Lizarazo, analistes kryesore ekuadoriane në firmën konsulente Control Risks, ky është ende një nivel i konsiderueshëm mbështetjeje, por Noboa po përballet me rezistencë në rritje nga grupet indigjene dhe avokatët e shoqërisë civile për shkak të vendimeve të tij të njëanshme dhe përpjekjeve për të forcuar autoritetin e tij ekzekutiv.
Veçanërisht jopopullor, veçanërisht në mesin e ekuadorasëve ruralë indigjenë, ka qenë anulimi i tij i një subvencioni për naftën,megjithëse ai është kritikuar gjithashtu për përfshirjen e organit mbikëqyrës mjedisor të Ekuadorit në ministrinë e minierave, gjë që kritikët kanë frikë se do të minojë rregulloren, si dhe për sulmet e tij ndaj gjyqësorit kur ky i fundit vendosi kundër disa masave të sigurisë, duke përfshirë imunitetin e përgjithshëm për zbatimin e ligjit .
“Ai ka marrë disa vendime shumë polarizuese politike që nuk janë pritur mirë nga publiku, dhe një shembull i kësaj është pikërisht kjo valë e fundit protestash (mbi subvencionet e naftës)”, tha Lizarazo.
Gjatë protestave, Noboa shpalli gjendje të jashtëzakonshme në provinca të shumta. Lëvizja u qetësua pasi Noboa kërcënoi të dërgonte ushtrinë për të thyer bllokadat e protestuesve. Presidenti më vonë pranoi të ulte çmimin e naftës në dy këste, në dhjetor dhe shkurt.
Ndërkohë, ka edhe shenja tensioni në lidhje me mesazhin "i ashpër ndaj krimit" që dikur e bëri Noboan kaq popullor. Kohët e fundit, dhuna në Ekuador ka marrë një kthesë dramatike. Pas një pushimi të shkurtër vitin e kaluar, vrasjet u rritën me 40% në shtatë muajt e parë të vitit 2025, ndërsa javën e kaluar shpërthimet nga makina-bomba tronditën Guayaquil dhe vranë një person. Dhe në shtator, pati dy masakra të njëpasnjëshme në burgje.
E gjithë kjo ndodh pavarësisht vendosjes së profilit të lartë të njësive ushtarake nga Noboa në burgjet dhe rrugët e qytetit të Ekuadorit, si dhe kapjes së kriminelit më të kërkuar gjatë verës. Në intervistën e tij me CNN, Noboa pranoi statistikat e vrasjeve në përkeqësim, por kundërshtoi duke pretenduar se një përqindje më e madhe e vrasjeve përfshinte dhunë kriminale.
“Shifrat janë të ngjashme me vitin 2023”, tha Noboa, “Dallimi është se në vitin 2023, gjashtë nga 10 (të vrarët) kishin precedentë penalë. Sot, nëntë nga 10 vdekje kanë precedentë penalë. Ata po vrasin njëri-tjetrin.”
"Noboa mendon se përdorimi i ushtrisë është zgjidhja më e mirë për të luftuar drogën”, tha John Paul Pinto, një analist politik me qendër në Quito, Ekuador. “Dhe ajo që po shohim këtu në Ekuador është se kjo është një strategji e keqe. Është një strategji shumë e keqe. Nuk po funksionon.”
“Siguria nuk ka të bëjë vetëm me ushtrinë, policinë, inteligjencën”, tha Pinto. “Siguria ka të bëjë me (zgjidhjen) e problemeve ekonomike, problemeve sociale, pjesëmarrjen e sektorit privat.”
Marrëdhëniet me Trumpin
Gjithashtu i diskutueshëm ka qenë plani i Noboas për të rishikuar kushtetutën e Ekuadorit për të lejuar ushtritë e huaja të zënë baza në Ekuado, një plan që do t'i nënshtrohet një referendumi muajin e ardhshëm. Noboa duket aq i sigurt se votuesit do të bien dakord me të, saqë administrata e tij madje ka hartuar plane për një bazë të Marinës Amerikane në bregdetin e Ekuadorit.
Ndërkohë, ai i është afruar hapur Presidentit të SHBA-së, Donald Trump, duke e lavdëruar spontanisht në mediat sociale këtë javë për të deklaruar se “Ekuadori qëndron i vendosur në luftën globale kundër trafikut të drogës”, edhe pse vendet e tjera në rajon shprehin shqetësim për sulmet e SHBA-së kundër trafikantëve të dyshuar të drogës në Karaibe dhe Paqësor.
Noboa i tha CNN se mbështet luftën kundër trafikut të drogës, “e cila prek të gjithë shoqërinë”, dhe tha se Ekuadori kishte paraqitur tashmë një kërkesë zyrtare për të kryer operacione të përbashkëta me forcat amerikane. Lizarazo tha se vala e fundit e dhunës në Ekuador nuk ka gjasa të ndryshojë qasjen e ashpër të Noboas, përkundrazi, ai do ta dyfishojë atë.
“Për administratën e Noboas, këto ngjarje nuk janë një sinjal i një strategjie të dështuar sigurie, por më tepër një argument për avancimin e masave më agresive kundër grupeve të krimit të organizuar”, tha Lizarazo. “Ky është çelësi për identitetin e qeverisë, atë diskurs sigurie dhe atë imazh të një njeriu të fortë dhe ato politika të vijës së ashpër.”
Imazhi i Noboas ka qenë prej kohësh çelësi i pushtetit të tij, thonë analistët. Ai është i ri, i aftë në mediat sociale dhe i etur për të marrë pjesë në politikën e spektaklit.
"Ai është një lloj udhëheqësi atipik për Ekuadorin", tha Lizarazo, "popullariteti dhe strategjia qeverisëse e të cilit bazohet në imazhin, diskursin e tij, në vend të një strategjie shtetërore të qartë, të bazuar në prova dhe gjithëpërfshirëse për të adresuar çështjet kryesore të krizave të ndryshme me të cilat po përballet vendi".
Pinto përmendi betejën e Noboas me gjykatën kushtetuese të vendit në lidhje me masat e sigurisë në fillim të këtij viti. Pasi gjykata pezulloi disa nga politikat e sigurisë të Noboas, përfshirë imunitetin për forcat e rendit, Noboa udhëhoqi personalisht një marshim nëpër rrugët e Quitos. Përgjatë rrugës së paradës, në billboard ishin shfaqur fotografi të gjyqtarëve, fytyrat e të cilëve ishin të rrethuara nga një mesazh me shkronja të kuqe që thoshte: “Këta janë gjyqtarët që po na vjedhin qetësinë”.
"Nuk do të lejojmë që ndryshimi të ndalet për shkak të nëntë personave që as nuk e tregojnë fytyrën e tyre", u tha Noboa demonstruesve në një fjalim të nesërmen./ CNN
