SHBA- Fabrika sekrete e pasurimit të uraniumit në Fordow e Iranit është varrosur thellë poshtë një mali, centrifugat e saj jetësore të mbrojtura nga ton e ton shkëmbinj. Izraeli nuk e ka mbajtur sekret dëshirën e tij për të shkatërruar programin bërthamor të Iranit, por e vetmja bombë që besohet të jetë mjaftueshëm e fuqishme për të depërtuar në impiantin Fordow është një bombë amerikane "shkatërruese bunkerësh" që izraelitët nuk e kanë ende.
Ndërsa Presidenti Donald Trump duket se po kalon midis thirrjes ndaj Iranit për të negociuar dhe kërcënimit për hakmarrje në nivele të papara më parë, diskutimi tani po kthehet në faktin nëse SHBA-të do të përfshihen në mënyrë të pashmangshme në një konflikt tjetër në Lindjen e Mesme, diçka që presidenti ka thënë vazhdimisht se nuk e dëshiron.
Çfarë janë bombat shpërthyese të bunkerëve?
Thënë më thjesht, bombat që shkatërrojnë bunkerët janë të projektuara të shpërthejnë dy herë. Një herë për të thyer sipërfaqen e tokës dhe përsëri pasi bomba të jetë zhytur në një thellësi të caktuar. Ato përdoren për të arritur në selitë ushtarake, bunkerë dhe objekte të tjera të varrosura thellë nën tokë - prandaj edhe emri i tyre.
"Ato janë të mëdha, shumë të rënda. Ka shumë eksplozivë brenda tyre", thotë analisti ushtarak Michael Clarke. Ushtria izraelite ka një numër bombash shpërthyese bunkerësh, por nuk e ka të famshmen GBU-57, një bombë 14-tonëshe aq e rëndë sa mund të lëshohet vetëm nga flota amerikane e avionëve bombardues të rëndë.
Është ajo GBU-57 që besohet të jetë e vetmja e aftë të shkatërrojë uzinën shumë të mbrojtur në Fordow. Analistët thonë se mund të dërgohet vetëm nga një bombardues i fshehtë amerikan B-2. Pesha e tij prej 13,600 kg do të thotë se forca e tij kinetike i mundëson të arrijë objektiva të varrosura thellë. Kuptohet që mund të depërtojë rreth 61 metra nën sipërfaqe përpara se të shpërthejë.
Cilat janë objektet kryesore bërthamore të Iranit?
Kryeministri Benjamin Netanyahu e ka bërë të qartë dëshirën e tij për të shkatërruar programin bërthamor të Iranit dhe çdo aluzion për kërcënim me armë bërthamore, diçka që Irani e ka mohuar prej kohësh se e kërkon. Gjatë disa ditëve që kur Izraeli nisi sulmin e tij të papritur ndaj Iranit, i është kushtuar shumë vëmendje se sa mirë do të ishin në gjendje të pengonin programin bërthamor të Iranit, pjesa më e madhe e të cilit është varrosur thellë nën tokë.
"Tre vendet që ata duan vërtet janë Natanz, Isfahan dhe Fordow", thotë Prof Clarke. Natanz dhe Fordow janë vende të pasurimit të uraniumit dhe Isfahani është një nga qendrat më të mëdha të kërkimit bërthamor në Iran.
Çfarë dëmi i ka shkaktuar Izraeli programit bërthamor të Iranit?
Impianti i pasurimit të Natanzit është goditur nga Izraeli ditët e fundit, dhe salla e saj nëntokësore e centrifugave besohet të jetë e dëmtuar, por jo e shkatërruar. Rafael Grossi, kreu i Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike, i tha BBC-së se uzina e Natanzit pësoi dëme të mëdha, duke shkatërruar me shumë gjasa 15,000 centrifuga. Kjo ndoshta ishte për shkak të një sulmi ajror izraelit që ndërpreu furnizimin me energji të centrifugave, në vend të dëmtimit fizik të sallës së centrifugave, tha ai.
Megjithatë, në Fordow nuk u vu re asnjë dëm. Grossi shtoi: "Ka shumë pak ose aspak dëme të regjistruara (atje)."
Në Isfahan, vendndodhjen e tretë kyçe bërthamore të Iranit, pati dëme në ndërtesa, përfshirë laboratorin qendror kimik dhe një uzinë konvertimi të uraniumit.
Grossi tha: "Në Isfahan keni edhe hapësira nëntokësore, të cilat nuk duket se janë prekur."
Profesor Clarke thotë se Izraeli ka të ngjarë të vazhdojë fushatën e bombardimeve kundër objekteve bërthamore të Iranit.
"Mendoj se ata do të vazhdojnë ta vizitojnë përsëri Natanzin," tha ai. "Ata do të duan të vazhdojnë të synojnë më shumë shkatërrues bunkerësh derisa të godasin vetë sallën e centrifugave."
Fordow, nga ana tjetër, duket shumë i thellë edhe për bombat izraelite kundër bunkerëve.
"Është më e rëndësishmja sepse është ajo që iranianët mendojnë se mund ta mbrojnë", shton ai. "Duhet ta shkatërrosh malin për të arritur atje."
Është e mundur, thotë profesor Clarke, që Izraeli mund të përpiqet ta dëmtojë atë në një mënyrë të ngjashme me atë që i ndodhi Natanzit, duke ndërprerë furnizimin me energji elektrike, gjë që mund të ketë efektin kumulativ të bërjes së centrifugave jofunksionale.
"Ajo që Netanyahu dëshiron të thotë: shikoni shkatërrimin që i kemi shkaktuar Iranit. Programi i tyre i armëve është shkatërruar, do t'u duheshin 30 vjet për ta rindërtuar... i kemi hequr nga tryeza si kërcënim për ne për një brez."
Por mbetet për t’u parë nëse kjo është e mundur pa ndërhyrjen e drejtpërdrejtë amerikane - diçka që Presidenti Trump mund të dëshirojë ta shmangë me çdo kusht./Sky News
