NEW YORK - Administrata e re amerikane, nën udhëheqjen e Presidentit Donald Trump, ka shënuar një lëvizje të fortë diplomatike në arenën ndërkombëtare, duke kërkuar largimin e misionit të Kombeve të Bashkuara në Kosovë – UNMIK.
Kërkesa u bë publike në një mbledhje të posaçme të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, ku i ngarkuari me punë në këtë organizatë, John Kelley, paraqiti qëndrimin e qartë të SHBA-së.
“Ka ardhur koha për të tërhequr UNMIK-un nga Kosova. Ne kërkojmë mbylljen graduale të këtij misioni. Shtetet e Bashkuara janë të përkushtuara për të çrrënjosur shpenzimet e panevojshme në organizatat ndërkombëtare. UNMIK-u është një mision paqeruajtës pa paqeruajtës, me 81% të buxhetit që shkon për pagat e personelit, edhe pse mandati i tij është tejkaluar prej kohësh,” deklaroi Kelley, në një fjalim që tronditi audiencën ndërkombëtare.
Mbështetje e menjëhershme nga Kosova
Në të njëjtën seancë, ministrja e Jashtme e Kosovës, Donika Gërvalla, shprehu mbështetjen e plotë të institucioneve kosovare për këtë nismë të administratës amerikane. “UNMIK-u ka përmbushur misionin e tij historik. Prania e tij tashmë është jo vetëm e panevojshme, por edhe e pakuptimtë në një shtet funksional dhe demokratik si Kosova,” u shpreh Gërvalla.
Ajo theksoi se Kosova ka kapacitete të plota për të garantuar sigurinë, sundimin e ligjit dhe integrimin e komuniteteve, duke mos pasur më nevojë për ndërhyrje të huaja të epokës pas-konfliktuale.
Trump rikthen stilin konfrontues në OKB
Ky zhvillim vjen në një kohë kur Trump ka rikthyer stilin e tij të drejtpërdrejtë e shpesh konfrontues në politikën e jashtme, duke e quajtur UNMIK-un një shembull të “shpenzimeve të kota që mbajnë peng reformimin e organizatave ndërkombëtare”. Në një deklaratë të mëvonshme nga Shtëpia e Bardhë, zyrtarë të lartë thanë se “Ballkani është stabilizuar dhe tashmë i duhet një përkrahje e re – zhvillimi, jo protektorati”.
Cili është roli aktual i UNMIK në Kosovë?
UNMIK, Misioni i Kombeve të Bashkuara në Kosovë, u krijua pas luftës së vitit 1999 për të ndihmuar në administrimin dhe rindërtimin e vendit. Por në vitet e fundit, funksionimi i tij është reduktuar ndjeshëm, duke u shndërruar kryesisht në një zyrë simbolike që nuk ka kompetenca ekzekutive.
Sipas të dhënave të OKB-së, pjesa më e madhe e buxhetit të UNMIK shpenzohet për mbajtjen e stafit ndërkombëtar dhe operacione mbështetëse, ndërkohë që roli praktik në terren është minimal.
Reagime të përziera ndërkombëtare
Kërkesa e SHBA-së pritet të ngrejë diskutime të forta në Këshillin e Sigurimit, ku disa vende, përfshirë Rusinë dhe Kinën, mund të kundërshtojnë këtë iniciativë, duke e parë si një tentativë për të minimizuar ndikimin e OKB-së në rajone të ndjeshme gjeopolitikisht.
Nga ana tjetër, vendet e QUINT-it (Gjermania, Britania, Franca, Italia), kanë shprehur hapur skepticizëm për rolin real të UNMIK, por ende nuk kanë marrë një pozicion zyrtar ndaj kërkesës së SHBA-së.
Çfarë pason nëse UNMIK largohet?
Në rast të mbylljes graduale të UNMIK, autoritetet kosovare do të marrin kontroll të plotë të çdo funksioni mbikëqyrës që aktualisht mban OKB-ja. Kjo do të ishte një hap simbolik shumë i rëndësishëm në afirmimin e sovranitetit dhe subjektivitetit ndërkombëtar të Republikës së Kosovës.
Gjithashtu, mbyllja e misionit mund të ndikojë në proceset integruese të Kosovës në organizatat ndërkombëtare, veçanërisht në Këshillin e Evropës dhe në rrugëtimin drejt anëtarësimit në OKB.
Kërkesa e Trump për largimin e UNMIK shënon ndoshta fundin e një kapitulli të gjatë pasluftës në Kosovë, duke hapur rrugën për një epokë të re të përgjegjësisë institucionale dhe afirmimit ndërkombëtar. Nëse kërkesa e SHBA-së miratohet, 2025-a mund të shënojë përfundimisht fundin e ndërhyrjes ndërkombëtare në Kosovë nën ombrellën e Kombeve të Bashkuara.
