Pas nëntë muajsh protestash dhe demonstratash praktikisht të pandërprera, qeveria serbe ende nuk ka arritur të ndalojë lëvizjen studentore kundër korrupsionit që ka tronditur vendin ballkanik që nga shembja e tendës së stacionit të trenit të rinovuar rishtazi në Novi Sad, qytetin e dytë më të madh të vendit, në nëntor 2024. Kjo tragjedi, e cila shkaktoi vdekjen e 16 personave, shihet gjerësisht në Serbi si një shkak i korrupsionit endemik që pllakos këtë vend me 6.6 milionë banorë.
Në pushtet që nga viti 2014, duke qenë vazhdimisht kryeministër dhe më pas president, Aleksandar Vuçiç nuk i ka marrë kurrë seriozisht në konsideratë kërkesat e studentëve për krijimin e një sistemi gjyqësor funksional dhe sundimin e ligjit. Ai gjithashtu refuzon të përmbushë kërkesën e tyre për zgjedhje të parakohshme parlamentare. Pas muajsh denigrimi të demonstratave krejtësisht paqësore, ai më në fund nisi një strategji shqetësuese frike të martën, më 12 gusht, duke vendosur në rrugët e vendit banditë dhe huliganë të njohur si të afërt me forcën e fuqishme të krimit të organizuar të Serbisë, të cilët po provokojnë demonstruesit.
Që nga e marta, dhe përsëri të shtunën, përleshjet midis mbështetësve të qeverisë dhe protestuesve janë shumëfishuar në disa qytete serbe, të transformuara në fusha beteje nate, me burra të maskuar, origjina e të cilëve është e vështirë të përcaktohet, që vandalizojnë zyrat e partisë në pushtet. Policia ka rritur numrin e arrestimeve brutale, videot e të cilave janë postuar në mediat sociale, me qëllimin e qartë për të frikësuar opinionin publik, ndërsa qeveria akuzon kundërshtarët se duan të “shkatërrojnë Serbinë” dhe ta zhytin vendin në “luftë civile “. Kjo strategji të kujton ndërhyrjen në Kiev gjatë revolucionit të Maidanit në vitet 2013-2014, kur partia e atëhershme në pushtet përdori grupe huliganësh dhe oficerë policie me rroba civile për të mbjellë dhunë në tubimet paqësore.
Pasiviteti i kryeqyteteve evropian
Duke nxitur vetë kaosin që denoncon, zoti Vuçiç shpreson qartë se kjo dhunë do të diskreditojë studentët serbë, veçanërisht në sytë e Bashkimit Evropian (BE) dhe udhëheqësve të tij. Për të mobilizuar rrymën e fortë pro-ruse që përshkon vendin e tij, ai akuzon rregullisht, pa dhënë prova, “shërbimet e huaja” për “organizimin e një revolucioni me ngjyra”. Por presidenti serb, në realitet, gjithmonë është mbështetur, deri më tani, në pasivitetin e Brukselit dhe kryeqyteteve evropiane, duke hezituar të kritikojë metodat e tij.
Presidenti Emmanuel Macron, i cili i shiti 12 avionë luftarakë Rafale Serbisë në vitin 2024, duke përshëndetur “ndryshimin strategjik” në vend, i cili deri më tani është armatosur kryesisht nga Rusia, është përmbajtur nga çdo kritikë. Gjermania, e cila po mbështetet te z. Vuçiç për të hapur një minierë litiumi në Serbi, thelbësore për industrinë e saj automobilistike, por shumë e diskutueshme në nivel lokal, është po aq diskrete. Në Bruksel, Komisioni Evropian nuk është aspak më agresiv.
Lëvizja protestuese nuk është gjithashtu pa paqartësi, me shumë slogane nacionaliste dhe pro-ruse midis protestave. Kjo nuk duhet ta pengojë BE-në të përballet me të dukshmen: vazhdimi i negociatave të pranimit me Serbinë nën udhëheqjen e Aleksandar Vuçiç është i pakuptimtë. Kjo vetëm sa përforcon bindjen e opozitarëve serbë, të cilët besojnë se Evropa mbështet autokratin e tyre./ Le Monde
