Bota

80 vjet pas luftës së Dytë Botërore, a po distancohet SHBA nga Europa?

80 vjet pas luftës së Dytë Botërore, a po distancohet SHBA$

SHBA- Para 80 vjetësh përfundoi Lufta e II Botërore në Europë. SHBA që nga ajo kohë është kujdesur për sigurinë, për gjysmën perëndimore të Europës dhe më vonë edhe në lindje të saj. Por Trump po e vë në pikëpyetje mbrojtjen.

Më 8 Maj 1945 kapitulloi Wehrmacht-i (Ushtria e Gjermanisë naziste). Lufta e Dytë Botërore, që nisi më 1 shtator 1939 me invazionin gjerman në Poloni, mori fund në Europë; në Azi ajo vazhdoi edhe disa muaj deri në kapitullimin e Japonisë. Adolf Hitleri pak ditë më parë në "Führerbunker" (bunkerin e Führer-it) në Berlin kishte kryer vetëvrasje.

Bilanci i mizorive të luftës hidhte hije mbi gjithçka: rreth 60 milionë të vdekur në mbarë botën, gjashtë milionë hebrenj të vrarë nga nacionalsocialistët, pjesë të tëra të Europës të shkatërruara, miliona njerëz të zhdukur ose të dëbuar.

Me kapitullimin e Gjermanisë nacionalsocialiste më 1945 u krijua një rend bipolar në Europë që zgjati gati 40 vjet. Gjatë luftës aleatët perëndimorë – SHBA, Britania e Madhe dhe Franca – ende bashkëpunonin me Bashkimin Sovjetik, për të arritur bashkarisht fitoren.

Por pas fundit të luftës u shfaqën tensionet: Fuqitë perëndimore ishin për demokracinë, ato synonin një aleancë të lirë me shtetet e mundura, ndërsa Bashkimi Sovjetik vendosi nën sistemin komunist të gjitha vendet e pushtuara gjatë ndërhyrjes së tij ushtarake.

Më 1947 presidenti i SHBA-së, Harry Truman deklaroi atë që më vonë u quajt doktrina Truman. SHBA synon tani "të përkrahë popujt e lirë, që i rezistojnë nënshtrimit nga pakica të armatosura apo presioneve nga jashtë". Qëllimi ishte, të pengohej ekspansioni i Bashkimit Sovjetik. Europa u nda në pjesën lindore sovjetike dhe gjysmën perëndimore me dominimin amerikan.

Besueshmëri tek mbrojtja e SHBA-së

Gjermania u kthye në pikën e nxehtë të këtij konflikti: Një kufi u vendos shumë shpejt në mes të vendit dhe Berlinit. Ishte koha e Luftës së Ftohtë. Demonstrimi reciprokisht i forcës midis dy blloqeve ushtarake bërthamore NATO-s nën drejtimin e SHBA-së dhe Traktatit të Varshavës nën drejtimin sovjetik bënte që lufta të mos shpërthente hapur. Megjithatë bota disa herë ndodhej në prag të një lufte bërthamore.

Republika Federale e Gjermanisë, pjesa perëndimore e Gjermanisë së ndarë deri më 1990, si pjesë e NATO-s ishte nën mbrojtjen e SHBA-së. Kjo vazhdoi kështu edhe pas fundit të konfrontimit Lindje-Perëndim 1989/90, ribashkimit të Gjermanisë dhe shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik. Për vite dukej, se i gjithë kontinenti duke përfhsirë edhe Rusinë do të zhvillohej paqësisht dhe demokratikisht. Gjithnjë e më shumë vende, që dikur i përkisnin Bashkimit Sovjetik, u anëtarësuan në NATO. Edhe Ukrainës së pavarur iu premtua, se një ditë mund të anëtarësohet në NATO.

Por më së voni me ndërhyrjen ruse në Ukrainë në shkurt 2022 iluzionet morën fund. Një ndër parimet e rendit të deritanishëm, që kufijtë mund të ndryshohen vetëm paqësisht, nuk vlen më.

Ndërsa presidenti i SHBA-së Donald Trump vë në pikëpyetje mbrojtjen nga NATO. "Nëse ato (vendet e tjera të NATO-s) nuk paguajnë, unë nuk do t'i mbroj ato", tha Trump shprehimisht në mars 2025.

"Ne ndodhemi në pikun e një kthese historike, e ngjashme me kthesat politike të shekullit të 20, veçanërisht atyre më 1945 dhe 1989/91", shkruan historiani Norbert Frei nga Universiteti i Jenës për DW. "Rendi transatlantik i themeluar kryesisht nga SHBA pas Luftës së Dytë Botërore, prej nga Gjermania përfitoi në masë të veçantë – së pari në kuadër të bashkimit europiano-perëndimor, e më pas edhe nga fundi i konfliktit Lindje-Perëndim dhe integrimi i Europës Lindore, po shpërbëhet para syve tanë."

Kolegu i tij, historiani nga Pocdami Manfred Görtemaker, thotë për DW, se presidenca Trump ka treguar, që "europianët duke iu referuar amerikanëve e kanë neglizhuar mbrojtjen e vet". Trump ka shuar një iluzion.

Republikani Trump nuk është i pari president, që kërkon më shumë shpenzime mbrojtjeje nga europianët. Më 2016 demokrati Barack Obama deklaroi: "Europa ndonjëherë ka qenë shumë e vetëkënaqur lidhur me mbrojtjen e saj."

Por Trump shkon shumë më larg. Në luftën e Ukrainës ai ndërkohë është vendosur praktikisht në krahun e Rusisë. Ukraina, sipas tij, në vendosjen e paqes as nuk duhet të rimarrë të gjithë territorin e saj dhe as nuk mund të anëtarësohet në NATO. Këto janë lajme të mira për presidentin e Rusisë Vladimir Putin. "I gjithë sistemi euroatlantik i sigurisë po shpërbëhet para syve tanë", tha Putin vitin e kaluar. 

Merz do "pavarësi" nga Uashingtoni

Disa në Gjermani shpresojnë për një periudhë pas Trumpit dhe kthimin tek rendi i vjetër transatlantik. A është kjo realiste? Norbert Frei është skeptik: "Se sa do të mbetet nga një partneritet i Trumpit, ndërkohë nuk mund të thuhet, vëren eksperti – dhe aq më pak mund të thuhet nëse pas kësaj mund të rikonstruktohet diçka."

Këshilla e tij për qeverinë federale është: "Gjermania që nga koha e politikës së Konrad Adenauerit është e ankoruar pa kushte në lidhjen perëndimore në Europë. Dhe Gjermania tani duhet të bëjë gjithçka të mundshme, që Bashkimi Europian në rast ekstrem edhe pa SHBA-në të mund të rezistojë politikisht, ekonomikisht dhe ushtarakisht."

Kështu e sheh edhe kancelari i ri i Gjermanisë Friedrich Merz, sipas të cilit Europa në politikën e sigurisë duhet të bëhet e pavarur nga Amerika, kështu u shpreh ai menjëherë pas zgjedhjeve parlamentare.

Një mendim ky ndaj të cilit tërheq vëmendjen Manfred Görtemaker: "Pavarësia nga SHBA është tërësisht një iluzion." Një rrugë e mëvetsishme e europianëve nuk do të funksiononte, "sepse demonstrimi i forcës bërthamore duhet të vazhdojë të garantohet nga amerikanët. Pra është i arsyeshëm një kthim tek bashkëpunimi i ngushtë mes SHBA-së dhe Europës mbi bazën e një kalkulimi të ri të real-politikës."

Ai thekson, se shpreson shumë, që Merz si kancelar mundësisht sa më shpejt të udhëtojë për në Uashington dhe "që ky bashkëpunim, që ka funksionuar shumë mirë në të shkuarën të vazhdojë".

Më shumë Europë si zëvendësim për një SHBA, tek e cila 80 vjet pas luftës nuk mund të mbështetesh më? Apo një qendrim i ri sup më sup me SHBA-në? Kësaj pyetje do të duhet t'i japë përgjigje qeveria e re e Gjermanisë./ DW

Open Youtube

“Mos e banalizo, u fut në burg se nuk pagoi…” Hila- Lubonjës: Ti do Ramën në burg, por nuk ka...

“Mos e banalizo, u fut në burg se nuk pagoi…” Hila- Lubonjës: Ti do Ramën në burg, por nuk ka...

Debat në “Open” për Himarën/ Lubonja: Burgosi Belerin 3 ditë para zgjedhjeve kurse Melonit i fali ..

"Kush është më i forti fiton",Lubonja: Elvis Roshi ishte njëri që kishte para droge..

“Opozitë e dobët karshi provokimeve të Ramës”, Flogert Muça: Në darkë pastaj shqetësohen për...

Analistët debat në “Open” për gjuhën e Ramës/ Zekthi: Prej ’90 përdor gjuhë demoralizuese

“Nuk flas me kulla, por emra dhe mbiemra”, Muça- Lubonja: Krimin e organizuar e ka kapur...

“Plehra, kazanë dhe kënetë…”, Lubonja: Rama përdor gjuhën e denigrimit, e ka më kollaj kur sulmon

Ashpërsohet gjuha e fushatës/ Hila në “Open”: Berisha nuk ka ndryshuar, i ka hyrë edhe në...

Rama apo Berisha? Kush fiton pikë nga fyerjet dhe bullizmi në fushatë

Koalicionet qeverisëse pas 11 majit, Topalli: PD e hapur me të përveç Bashës dhe Alibeaj

Topalli: Berisha e fitoi betejën me non-gratën kur mori partinë brenda 2 javësh

Koalicionet qeverisëse ,Topalli:PD e hapur me të gjithë partitë opozitare, përveç Bashës dhe Alibeaj

“Në Shkodër PS nuk merr mandat më shumë”/ Jozefina Topalli: PD ka shansin të qeverisë pas 11 majit

“Diaspora ka potencial për rotacionin politik në zgjedhjet e 11 majit”, Topalli: Votat e tyre mund

“E vështirë që pushteti të imponojë votën te emigrantët”, Topalli: 1 mln njerëz u larguan

“Reforma në Drejtësi po mbështetet nga qytetarët”, Blendi Gonxhja flet për arrestimin e Veliajt

Kandidat për bashkinë e Tiranës? Blendi Gonxhja: Do të ishte shpërqëndrim nga ajo çfarë po bëj

“Objektivi ynë është një turizëm që paguan më shumë”, Gonxhja: Duhet të punojmë për një ofertë

“Nëse nuk provohet fajësia, janë të pafajshëm”/ Gonxhja: Ja pse një pjesë po përballen me drejtësinë

"Shërbimet online donin mbi 2 mandate e shumë punë", Gonxhja: Kur e morëm pushtetin në 2013...

“Dolëm nga errësira pas ’90 ,”/ Blendi Gonxhja: Premtimet tona për mandatin e katërt...

Premtimi i PS për pasaportën evropiane, Gonxhja: BE e gatshme për Shqipërinë

"Banesat e termetit falas, ndër të paktët që i ndamë", Gonxhja: Mbyllëm me sukses 80% të rindertmit

“Rindërtimi i suksesshëm, por jemi vetëm në këtë proces”/ Gonxhja: Mungon komunikimi me ...

"PS ka si rregull, mos të bëjmë zhurmë në rrugë"/ Gonxhja ndan ngjarjen nga Kavaja: Vendosen një...

Si po organizohet fushata nga PS? Gonxhja: Rregullat janë të qarta, duhet koordinim mes kandidatëve

"Pjesëmarrja e diasporës, risi hsitorike", Gonxhja: Fushatë pozitive, ja si komunikojmë me qytetarët

Beteja elektorale e Tiranës, Gonxhja zbulon objektivin e PS: Synojmë 20 e më shumë mandate

Premtimi i PS për pasaportën evropiane, Gonxhja: Integrimi mund të përmbyllet brenda dy vitesh

???? “Disa prej partive të reja krijim i Veliajt”, Noka: Kontrata me LaCivita deri në fund të 2025

???? Open | “Rama si Enveri, mbi partinë”, Dashamir Shehi: Jam munduar të bashkoj partitë e vogla

"Votoni numrin 1", Noka jep mesazh për të rijntë para zgjedhjeve

Noka: Kontrata e PD me LaCivita deri në fund të vitit. “Non grata” e Berishës ka rënë…

Flamur Noka në “Open”: Kam qenë kundër t’i shtrinim dorën të gjitha partive opozitare

"Nuk i njohim sondazhet", Noka: Sali Berisha kërkon në debat Kryeministrin...

Noka akuza të forta Shehajt: Vëllai jot merr tendera nga qeveria, më padit nëse..

Diaspora në 11 maj/ Dashamir Shehi në “Open”: “Tifozat” e partisë po fotografojnë votën

Dashamir Shehi në “Open”: Ftoj shqiptarët të votojnë partitë që mendojnë ndryshe

“Europa do të jetë varri i sistemit Rama”/ Shehi-Muratit: Narrativa politike të fushatës... debate

“Kandidatët tuaj ishin deputetë...”, Shehi i përgjigjet Muratit: Nuk bëhen politikanë përditë

"1/3 e listës e ka bërë një xhiro nga e majta", Murati-Shehit: A do të keni mundësi të reformoheni?

"Në 30 vite që u largova nga qeveria...", Shehi-Muratit: Ky sistem shkatërrim i demokracisë

“Nuk jemi të zhurmshmit e fushatës”, Dashamir Shehi: Jam munduar të bashkoj partitë e vogla

“Rrugë që s’ka më kthim”, Shehi: Ka ardhur dita për rebelim të elektoratit ndaj politikës

"Mos të bëjmë qorrin", Shehi i ashpër: Parlamenti ishte i doktorëve, ka kaluar tani i biznesmenëve

Çfarë po ndodh? Arrestimi i zyrtarëve të Policisë Rrugore, dyshime për vepër penale,ja çfarë thuhet

Gjakmarrje me vrasës me pagesë? Ish-drejtori i policisë: Grupet kriminale nuk e llogarisin konceptin

Ekzekutimi i Gjovalin Prendit, ish-prokurori Beci: Zanafilla e krimit, atentati ndaj të birit

“Është rikthyer Vis Martinaj?” Ish-prokurori: Po rizgjohen organizatat kriminale

Zylyftar Bregu: Vrasja në Lezhë nuk mendoj se ka lidhje me atentatin në Tiranë